Z magicznego drewna ostrokrzewu Garrick Ollivander wykonał różdżkę dla Harrego Pottera. By poczuć magię Świąt warto wykorzystać ozdobne pędy tego wciąż mało popularnego w Polsce zimozielonego krzewu. Co warto wiedzieć o ostrokrzewach? Czy da się je uprawiać w pojemnikach? Co się stanie, gdy zjemy piękne czerwone jagody?
UPRAWA OSTROKRZEWÓW
W Europie ostrokrzew spotkamy w niemal każdym, brytyjskim ogrodzie. Rosną także we Włoszech, Szwajcarii, północnej Hiszpanii czy we Francji. Nie raz widuje je się pokryte grubą kołdrą białego śniegu, na tle którego odcinają się czerwone jagody i lśniące liście. Stanowią żywą, gotową zimową dekorację. Czym zawinił polski klimat, że dla ostrokrzewów okazuje się nieodpowiedni? Z pozoru przecież zima to zima…
No cóż. Jak się okazuje zima zimie nierówna. A szczególnie wiosna. Ostrokrzewy do szczęścia potrzebują zim łagodnych, bez epizodów drastycznych mrozów i podstępnych wiosen. W Polsce klimatu nie łagodzą oceaniczne wpływy, za to w okresie zimowym do tego kraju docierają suche, lodowate masy powietrza znad Azji. Jeden taki powiew zmiata wszystkie wrażliwce z powierzchni zamarzniętej na kość ziemi. Czy zatem uprawa ostrokrzewu w Polsce w ogóle ma sens? Oczywiście, Przecież jest piękny.
Istnieje ostrokrzew, któremu mrozy nie straszne: Ilex x meserveae 'Blue Princess’. Rośnie bardzo powoli i dorasta do 2m wysokości, nabierając zwartej, piramidalnej formy. Piękne lśniące ulistnienie ma błękitnawe tony. Jednak gdy chcemy doczekać się czerwonych owoców, niebieska księżniczka potrzebować będzie towarzystwa niebieskiego księcia / I. meserveae 'Blue Prince’ – męski ostrokrzew, zapylacz, dorasta do 3m /. A ten już na mróz nie jest tak odporny… Co począć? Jak pomóc bajkowej miłości?
Ostrokrzewy sadzimy:
- w miejscach osłoniętych od wiatru
- w otoczeniu wyższych, gęstych roślin (zapewni to roślinie ochronę także przed palącym słońcem w okresie lata – ostrokrzewy preferują stanowiska cieniste)
- w podłożu żyznym, przepuszczalnym, lecz utrzymującym stałą, lekką wilgotność (w naturze ostrokrzewy tworzą warstwę podszytu podmokłych lasów dębowych i bukowych)
- w dużych pojemnikach i skrzyniach, gdzie podłoże jest dodatkowo wyizolowane grubą warstwą styropianu
Przed nadejściem mrozów krzewy wysoko ściółkujemy, a nasadę owijamy jutowym workiem. Oczywiście możemy opatulić cały krzew, ale wtedy pozbawiamy się widoku jego walorów w czasie, kiedy zimozielone liście i czerwone jagody są jego największą atrakcją, nie przyćmiewaną przez uśpione głęboko pozostałe rośliny.
Ostrokrzewy najczęściej uprawiane w Polsce:
- ostrokrzew kolczasty / Ilex aquifolium / – kolczastolistny, dwupienny
- o. karbowanolistny / I. x crenata / ’Golden Gem’ – pokrój poduszkowaty, wyróżnia się wiosennym seledynowym świeżym ulistnieniem, zieleniejącym stopniowo
- o. Meservy / I. meserveae / 'Blue Angel’ – niski, kulisty krzew, który tak jak książęca para (’Blue Princess’ i 'Blue Prince’) w okresie zimowym nabiera niebieskawych tonacji ulistnienia
- o. Meservy / I. meserveae / 'Mesgolg’ – wyróżnia się swymi nietypowymi, bo żółtymi owocami.
Ostrokrzew w pojemniku
Tak, ostrokrzewy dorastają przeważnie do 2-3m wysokości. Wydawać by się zatem mogło, że sadzenie tak dużych roślin w pojemniku to niezbyt dobry pomysł. Warto jednak mieć na uwadze 2 fakty:
- ostokrzewy rosną bardzo, bardzo powoli, a osiągnięcie docelowych gabarytów zajmuje im ok. 15 lat
- dobrze reagują i znoszą nawet mocne cięcie, którym możemy regulować wielkość krzewu praktycznie w nieskończoność (ostrokrzewy żyją nawet 500 lat…) i nadawać im pożądaną wielkość.
A ścięte pędy o wysokiej trwałości wykorzystujemy do bożonarodzeniowych dekoracji. Chyba, że wolimy celtyckie zwyczaje.
CIEKAWOSTKI O OSTROKRZEWIE
- Celtowie używali ostrokrzewu do palenia rytualnych ognisk (co ciekawe, starożytni Rzymianie dedykowali ten krzew żywiołowi ognia i bóstwom wojny).
- Z długich, twardych pędów mężczyźni wykonywali włócznie i dzidy. Starszym panom służyły jako laski i kostury, na których mogli się wspierać bez obaw, że drewno pęknie.
- Na zwichnięcia i urazy stosowano leczniczą papkę z kory ostrokrzewu.
- Patyczkami czyszczono także zęby i utrzymywano w dobrej kondycji dziąsła.
- Zimozielone liście opadają z pędów dopiero po 5 latach.
- Ostrokrzewy są dwupienne, to znaczy, że dany krzew może być męski lub żeński. Płeć zdradzają dopiero kwiaty, pojawiające się najwcześniej w 4 (czasem dopiero 12) roku życia rośliny. Na szczęście mnożenie wegetatywne pozwala wcześniej określić, czy sadzonka danej odmiany będzie „chłopcem czy dziewczynką”. Ważne: By uzyskać zdobne w jagody okazy zawsze kupujmy ostrokrzewy parami.
- Owoce ostrokrzewu są silnie trujące dla ludzi (śmiertelna dawka to 5 jagód), lecz chętnie zjadane przez ptaki i drobne gryzonie.
- W sklepach florystycznych w okresie świątecznym natrafimy na pędy ostrokrzewu okółkowego żeńskiej odmiany 'Cacapon’ – krzew ten zrzuca liście na zimę, jednak rekompensuje swą nagość obfitością owoców w szczytowych częściach.
