Podobno w ciągu najbliższych dekad ponad połowa gatunków kawy wyginie. Głównie dzikich. Wielu odetchnęło teraz z ulgą – „Aaa dzikich ufff„. Tylko, że owe dzikie gatunki są gwarantem przetrwania całych plantacji kaw. W jaki sposób? Jakie są wymagania uprawowe kawy? Czy można kawę uprawiać w doniczce na parapecie? Dziś coś dla Kawoszy – i nie tylko.
Zatem czas zaparzyć sobie filiżankę kawy, ująć ulubioną filiżankę w dłoń, wygodnie rozsiąść się w fotelu i poznać kilka ciekawych faktów o napoju, od którego zależy np. współczynnik morderstw o poranku.
10 CIEKAWOSTEK O KAWIE
1. Kto wypił pierwszą kawę? Zapewne jakaś koza. Albo pasterz. Dawno, dawno temu prawdopodobnie etiopscy pasterze podpatrzyli, że kozy po grasowaniu wśród krzewów o czerwonych jagodach, zaczynają wkrótce jakby energiczniej hopsać. Ponieważ nie zdychały po zjedzeniu owoców, ludzie także postanowili spróbować je zjadać (co było ryzykowne, ponieważ kozy mogą zjeść praktycznie wszystko i się nie zatruć…). Od tamtego czasu żucie ziaren kawy pomagało pasterzom zwalczać zmęczenie podczas pracy.
2. Gdzie założono pierwsze plantacje kawy? Pierwsze wzmianki o uprawie kawy w Jemenie pochodzą z I wieku przed naszą erą.
3. Gdzie znajduje się najwięcej plantacji kawy?
Kawa ma bardzo specyficzne wymagania odnośnie uprawy, dlatego miejsc pod plantacje wcale nie ma na świecie tak wiele. Kawa arabska /Coffea arabica/ pochodzi z Afryki, ale obecnie największe jej plantacje znajdują się w Ameryce Południowej: 1/3 produkcji kawy ma miejsce w Brazylii (wielkie plantacje odmian: Bourbon, Catuai, Mundo Novo oraz Typica) i Kolumbii. Ważnym dla kawoszy krajem stał się także Wietnam, skąd pochodzi głównie kawa robusta.
4. Jak duża rośnie kawa? W naturze jako dorodny krzew dorasta średnio do 6 metrów na wysokość i szerokość. Na plantacji jest przycinana, by stymulować plonowanie i ułatwić zbiór. W donicy spokojnie osiągnie metrowe gabaryty już w ciągu 2-3 lat właściwej pielęgnacji. Gdy zapewnimy jej przestrzeń z pewnością doczekamy się sporego okazu.
5. Jak uprawiać kawę w warunkach domowych?
Stanowisko: Najlepiej w ogrodzie zimowym lub w pomieszczeniu, gdzie łatwo uzyskać wysoką wilgotność powietrza, dużą ilość rozproszonego światła i optymalną temperaturę (zimą w zakresie 15-20oC).
Podlewanie: Wodą miękką, deszczówką lub wodą przegotowaną (przestudzoną…). W lecie obficie, zimą z wyczuciem. Zawsze zlewamy nadmiar wody.
Nawożenie: Od marca do października co 2 tygodnie nawozami do cytrusów. Zimą raz na 2 miesiące.
Przesadzanie: Co roku w świeże, lekko kwaśne podłoże. Przesadzanie jest bardzo ważne – nie dopuśćmy do przerośnięcia bryły korzeniowej – zbytnie jej zagęszczenie powoduje żółknięcie i opadanie liści.
6. Jak rozmnażać kawę? Kawę bardzo łatwo rozmnaża się z nasion – wysiewa się je zaraz po zbiorze, ponieważ szybko tracą żywotność, czyli zdolność do kiełkowania. Kiełkują w ciemności.
7. Po co plantacjom dzikie gatunki kawy? By chronić bioróżnorodność. Kawy uprawowe mieszające się spontanicznie z kawami dzikimi dają wzbogacone genetycznie potomstwo, nie będące podatnym na choroby i zarazy, doskwierające uprawom monokulturowym.
8. Czy po smaku kawy można rozróżnić jej pochodzenie? Jeśli nie mamy do czynienia z klasyczną mieszanką ziaren z całego świata, możliwe jest rozpoznanie ich pochodzenia na podstawie smaku. Na przykład, gdy główne wyczuwalne nuty są:
- orzechowe: Kolumbia
- czekoladowe: Brazylia
Kawa jest jednym z najbogatszych smakowo napojów. Speciality Coffee Association of America stworzyło nawet koło smakowe:
9. Skąd pochodzi najlepsza kawa? Ze środkowego i wschodniego pasa Środkowej Kolumbii, gdzie na powulkanicznych, żyznych glebach kawę uprawia się w małych, przydomowych gospodarstwach, a nasiona zbiera ręcznie i obrabia metodą „na mokro”. Smak takiej kolumbijskiej kawy ma niezapomniane karmelowo-orzechowe nuty, ale wyczujemy w niej nie raz także i migdały, kokos, muszkat…
10. Czy można zaparzyć nasiona kawy z doniczki? W szklarni krakowskiego Uniwersytetu Rolniczego dorodne okazy kawy arabskiej kwitną i owocują. Nie raz w owej szklarni unosił się zapach kawy, zaparzonej z ich nasion… Zatem uzyskanie plonu nadającego się do użycia jest możliwe. Z 2 metrowego krzewu uzyskuje się 1kg nasion. Kluczem jest właściwa pielęgnacja i odpowiednie miejsce uprawy. Kawa wchodzi w okres dojrzałości w trzecim roku uprawy, w 4-5 zaczyna kwitnąć obficiej. Gdy zakwita białym kwieciem w czerwcu-lipcu, dookoła unosi się jaśminowy aromat. Kawa jest samopylna. Jeśli wystawimy ją latem na balkon zapylą ją pszczoły. Owoc zawiera 2 nasiona, dojrzewa długo: 8-12 miesięcy… ale warto, dla unikalnego smaku własnej kawy!
